‘Kreatif’ ajansların “Art Director” yanılgısı…
Sanat Yönetmeni olarak yoğun bir şekilde iş aradığım şu dönemde ajansların sanat yönetmeni ilanlarına istinaden portfolyomu gönderiyorum. Karşılaştığım tabloda görüyorum ki bir görev tanımı kargaşası mevcut. Genel olarak ajans yapısından bahsetmeyeceğim ama kendi bölümüm olan kreatif alanın tasarım bölümü üzerine yazacağım. Öncelikle Operatör, Grafik Tasarımcı, Jr. Sanat Yönetmeni, Sr. Sanat Yönetmeni ve Kreatif Direktör arasındaki farkların net bir şekilde ayrılması gerektiği kanaatindeyim. Aslında bu yazı bu alanların farklı olduğunu yazdığım için burada bitebilirdi. Zira bunlar farklı kavramlar ve iş alanları.
“Art Director” pozisyonu için aranan özellikler şöyle:
- Üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun
- Ajanslarda en az 3-4 yıl deneyimli
- Photoshop, InDesign, Illustrator programlarına hakim
- Tercihen After Effects ve Premiere Pro bilen
- Kampanya yaratım süreçlerinde aktif rol alabilen
- Tasarım trendlerini takip eden
- Takım çalışmasını seven
- Esnek çalışma saatlerine uyan, sorumluluk sahibi
Sıralanan bu maddeleri tek tek izah edeceğim. Üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun demek, Güzel Sanatlar Fakültesi mezunu insan arıyorum demek. Bu arayışın sebebi gayet makul. Sanat yönetmeni olabilmek için grafik sanatlar tarihi bilgisi olması bence önemli. Çünkü tasarımın hangi tarzda yapılacağını bilmek akademik bilgi gerektirir. Alaylı-mektepli diyaloğuna hiç girmeyeceğim tanıdığım müthiş iş yapan alaylılar var, genelleme yapıyorum. Art Nouveau, Victorian Style, Futurist, Kitch, Pop, Flat vs. gibi tarzlardan haberdar olması gerekir kendine sanat yönetmeni diyen tasarımcının.
Ajanslarda 2-3 yıl deneyimi olan grafik tasarımcıların hemen sanat yönetmeni olma hevesleri ile daha çok karışan tanımlar bunlar. Olmaz değil, ama sizin aradığınız 2-3 yıllık deneyimi olan kişi sanat yönetmeni değil deneyimli grafik tasarımcıdır. İstisnaları ayırıyorum. Çalıştığı yıl az olmasına rağmen yetenekli ve usta insanlara diyeceğim yok.
Adobe programlarını bilen herkesin “Grafikerim” dediği bir dönemdeyiz. Bu programları zaten kullanabilmemiz gerekiyor. Testere kullanamayan marangoz ustası, kontrol kalemi bilmeyen elektrikçi olamaz. Tercihen motion graphic veya video kurgu-montaj yapabilen eleman arıyorum demek maaşa 1000 – 2000 daha eklemek demek (az bile ekledim). Tercihen diye belirtiyorsanız o maaşı verecekseniz yazmalısınız. Ferrari istiyorum ama Fiat parası veririm…
Kampanya yaratım süreçlerinde aktif rolü olan kişi Yaratıcı Yönetmen (Creative Director) dir. Bu Sanat yönetmeni ve grafik tasarımcı rol alamaz demek değildir. Zaten yaratım süreçlerinde bütün kreatif ekibin fikirlerini belirtmeleri gerekir. İlana sanat yönetmeni arıyoruz yazıp aslında deneyimli grafik tasarımcı arıyorsunuz. Görüşmeye gittiğim bir ajansta şunu söylemişti yönetici: “Burada 5 tane art çalışıyor.” O zaman kaç grafik tasarımcı var dedim? Error verdi. Kimin, kimi/kimleri direkte etmesi gerektiği bilinmeden herkes yönetici, herkes art director… Bu noktada maaş konusu da karışmakta, zira yeni mezun grafik tasarımcı maaşı ile sr. art director maaşı aynı olamaz. Ayrılan bütçe grafik tasarımcı maaşı iken art director olarak ilan verildiği için görüşme esnasında bu iki konumun birbirinden farkını anlatmak zorunda kalıyorum.
Tasarım trendlerini takip etmek zaten boynumuzun borcu. Bizim işimizin modası var ve bu sadece tasarım tarzları, fontlar veya renkler de değil, günlük sosyal medya trendleri bile tasarımın, özellikle dijital işlerin yönünü değiştirebiliyor.
Takım çalışmasını seven sanat yönetmeni için önce en az 2 grafik tasarımcıdan oluşan bir takımının olması gerekir. Kelime anlamı olarak Art Director budur zaten. Director = Yönetmen/Yönetici. Kısacası yönetecek bir takımın olmadan Sanat Yönetmeni olamazsın. Bunun yazılmasını anlamsız buluyorum. Bizler sosyal canlılarız ve ofis ortamlarında ortak alanlarda çalışıyoruz. Takım çalışmasına yatkın olmayan vahşiler iş başvurusu yapmasın zaten. Ya da bir psikiyatriste başvursun.
Esnek çalışma saatleri en sevdiğim. ‘Biz mesai yaptırırız ama mesai ücreti vermeyiz’ cümlesinin gizlenmiş halidir, ona göre başvuru yap demektir. İyi planlama, iyi yönetici ve iyi bir takımla verimli çalışarak her iş yetişir. Huysuz müşteri kaprislerini saymıyorum ama buna ajans yöneticilerinin müdehale etmesi gerekir. “Dükkan bu saatte kapanır kardeşim eğer mesai yapalım istiyorsan bunun bedelini sana fatura ederiz.” derse müşteri ikna olmak zorunda kalır. Ülkemizdeki bu kriz döneminde her ne kadar zor olsada bütün ajanslar böyle kararlı olsa işler bu noktaya gelmez, ajans çalışanları emeklerinin haklarını alırlardı. (Kaan Sekban’ı analım) Çalıştığım son işyerimden ayrılma nedenlerimden biridir fazla mesai olması ve ücretlendirilmemesi. Bir diğeri ise kötü yönetici.
Özetle vurgulamak istediğim grafik tasarımcı ve sanat yönetmeni kavramları farklı kavramlardır. Sanat Yönetmeni grafik tasarımcıların daha deneyimlisi veya kontrolörü olur. Yapılacak işin, çalışmanın ve kurumsal yapının gidişatını, yol haritasını belirler. Sanat Yönetmeni bir ekibin yöneticiliğini yapar. Tasarım kökenlidir. Teknik detaylar onun denetiminden geçer. Sanat yönetmeninin en önemli özelliği yaratıcı düşünebilmesidir. Yani Sanat Yönetmeni bir kreatif ajansın tasarımla ilgili tüm proje aşamalarında takım çalışmasını yöneterek bizzat tasarımın içinde bulunan kişidir.
Bu sebeple şirketinize personel istihdam ederken Art Director mü yoksa Grafik Tasarımcı mı aradığınıza karar verin ve öyle ilan verin sevgili kreatif ajanslar.